sintjansgilde

Beetje Historie

Het Sint Jans Gilde stamt, voor wij zover weten uit 1611, daarvoor als “schutterye” maar vanaf 1611 her-opgericht, zoals ons duidelijk werd gemaakt met oprichtingsakte en het zilveren schild en Vogel(pagegaai). Deze werd aangeduid als beschermheilige van het gilde. Er werden ook aktes opgemaakt en ordonnantiën waar de leden in stonden vermeld evenals generale acte en een soort of reglement. In 1703 zijn deze nogmaals “vernieuwd”.

Conflict

In de eerste eeuw van het Sint Jans Gilde is geen materiaal bewaard gebleven, alleen de stukken vanuit 1611. Het “schieten op den vogel “ was een bekende en populaire bezigheid, en in tijd dat de schutterij ophield te bestaan, werd het op den vogelschieten in ere gehouden. In 1800 stelt Teuntje Markvoort een behoorlijk conflict aan de kaak, dat de “Vogel” al bijna een halve eeuw in het bezit zou zijn van de familie Cromhout (horeca). De vogel zou namelijk in hun bezit gekomen zijn door een niet betaalde rekening, van het Sint Jans Gilde. Zij hadden de vogel achtergelaten als onderpand.

Eeuw

Teuntje werd bezocht door de 3 heren Gerrit Beker, Lammert Beker en Arend Geurts die de vogel weer terug wilden hebben. De vogel wordt getaxeerd door een zilversmid in Zutphen op 23 gld 1 st en 8 p.
Na wat bemoeienis van de gemeente en wat getouwtrek en een gift aan de Diaconie komt de “vogel” weer terug bij het gilde op 24 juni 1800. In de tijd van Napoleon krijgt Brummen op grond van haar inwoner aantal, een rustende schutterij, die kon worden opgeroepen voor evt. oproer, brand, watersnood, e.d.
Over de activiteiten vanaf de 2e helft negentiende eeuw is weinig bekend maar zij waren er wel in geslaagd om het jaarlijks vogelschieten te organiseren. In 1906 komt het tot een bestuurscrisis en in 1907 komt er een nieuwe voorzitter: J Mansfeld en ontstaat er een “nieuw” Sint Jans Gilde. Met de twee muziek verenigingen ‘Amicitia’ en ‘Eendracht’ ontstaat een conflict en telkens weer een strijd wie de muziek mag leveren en er wordt regelmatig geloot en in 1909 gaat na inschrijving, de muzikale omlijsting naar de ‘Eendracht’. Financieel valt er in die jaren geen eer te behalen en in 1911 wordt op het terrein van de Koppel de winnaars prijs ingevoerd van maar liefst 50 gulden, om het aantrekkelijk te houden. Ter info :heer Straalman koning van 1911. Van 1914 tot en met 1915 wordt er niet geschoten op ‘den Vogel’ omdat de notulen van 1913 in 1916 pas goedgekeurd worden. In 1916 is stoelendans, schijfschieten, kuipjevaren, touwtje knippen en schieten met ‘pinnegeweer’ erg in trek. De financiële middelen zijn nog steeds lastig, en in 1917 dreigt het festijn niet door te gaan i.v.m. schrikbarende prijsverhoging van fa Dullaert, wat betreft de munitie. De schietvereniging Willem tell mag de buks patronen leveren en wordt er alsnog geschoten op “den Vogel”.

1918

In 1918 wordt er niet geschoten, reden is onbekend, waarschijnlijk financieel. In 1919 tot 1930 draait het Gilde met z’n ups en downs en mag men na het overlijden van dhr Gerritsen nog gebruikmaken van de “weide“. Begin 30e jaren loopt het redelijk op rolletjes, zeker ook met het organiseren van de diversen andere spelen zoals mastklimmen, zaklopen, bloempotlopen en prijsknippen. In 1932 komt “de Vogelmaker” op de proppen nl. timmerman Brester, die tot 2015 nog steeds de vogels verzorgen! Hedendaags gebeurd dit door Jonkers .
De Fam Tieken wordt ook een begrip, 1932/33 verzorgen zij de kogels, die zelf thuis vervaardigt worden in huize Tieken .
In 1936 is het een jubileum jaar, met vendelzwaaiers, boerendansers en poppenkast voor de kleinste en het programma loopt op rolletjes, met een record aantal schutters van 150 bezwijkt de vogel om 14.30h.
Van 1937 tot 1939, het kuipje rijden wordt ingevoerd en in 1945 wordt na de oorlog de draad weer op gepakt. Fam Tieken en Dullaert zorgen voor de munitie en in 1950 neemt fa Martens dit over. In 1955 verhuist men van “de Koppel” naar de Bronkhorsterweg ,op grondstuk van dhr v.d.Brink met als voorzitter heer Broekhuis ,een gildebroeder in hart en nieren die in 1976 afscheid neemt als voorzitter en als erelid wordt benoemd.

Voorzitters

Na de heer Broekhuis komt de heer Nijland op de proppen en zorgt ervoor dat we in 1979 op twee vogels gaan schieten, daar hikte het bestuur lang tegen aan, maar met de groeiende belangstelling is het een noodzaak. Ook de mantels voor koning en koningin worden vervaardigd door de dames Nijland en Jansen. In 1984 komt de heer Nijland te overlijden en wordt het voorzitterschap tijdelijk overgenomen door de heer Breukink, gevolgd door de heer Ruumpol in 1985 die het voorzitterschap droeg tot 2005. Het gilde krijgt een aantal goede veranderingen met een professionele kijk op het festijn. De samenleving wil ook andere maatstaven, zodat het ook anders moet, maar het komt zeker ten goede voor het Sint Jans Gilde. In 1986 wordt er een 375 jubileum gevierd met een knallend, maar vooral regenachtig vuurwerkspektakel. De rest van de jaren gaan voortvarend met meestal de geijkte spelen op “weije” die in het jaar 1998 verhuist naar zijn huidige locatie aan de dijk bij Bronkhorsterweg.

de maandag na de 4e zondag...

Deze lokatie is sinds 1998 de “place to be” op de maandag, na de 4e zondag in augustus, wat al jaren een traditie is voor de meeste Brummenaren. Het gilde kan op deze locatie nog wel een aantal jaren vooruit. De heer Van der Beek heeft de jaren 2009 tot 2015 het voorzitterschap voor zijn rekening genomen en heeft in de jaar 2011 het 400 jaar jubileum mogen vieren met het Sint Jans Gilde. Verkleed in oude stijl werden de afgelopen 400 jaren gevierd, zelfs met een ware vestingsmuur, kanonskogels en varken aan het spit. Van 2016 tot 2019 was Jan van der Krogt voorzitter. Nu sinds 2019 is Mark Donatz voorzitter en leidt het in goede banen.

Hedendaags

Het dagelijks bestuur heeft een leuke en vooral gezellige groep gilde broeders bij elkaar weten te halen om het gilde voort te kunnen zetten want deze traditie zal door moeten gaan. Over traditie gesproken: de fa Martens levert nog steeds de wapens en de munitie voor de blauwe en gele vogel waarop geschoten wordt door ca 500 schutters !!
Met dank aan P. Verbeek, auteur “daar komen de (brummense)schutters... “